De Europese verkiezingen 2024 komen eraan. Op 6 juni mogen we in Nederland naar het stemlokaal om onze stem uit te brengen voor de leden van het Europees Parlement. Maar hoe werkt dat precies? Stemmen we alleen op Nederlandse partijen, of ook op andere landen? Waar kunnen we onze stem uitbrengen? En hoeveel zetels heeft Nederland in het Europees Parlement? Wij zetten het voor je op een rij!
De Europese verkiezingen 2024 komen eraan. Op 6 juni mogen we in Nederland naar het stemlokaal om onze stem uit te brengen voor de leden van het Europees Parlement. Maar hoe werkt dat precies? Stemmen we alleen op Nederlandse partijen, of ook op andere landen? Waar kunnen we onze stem uitbrengen? En hoeveel zetels heeft Nederland in het Europees Parlement? Wij zetten het voor je op een rij!
De Europese verkiezingen vinden elke vijf jaar plaats; de vorige keer was in mei 2019. Er doen 27 Europese landen aan mee. Tijdens deze verkiezingen kiezen de burgers van de Europese Unie-landen wie hun land vertegenwoordigt in het Europees Parlement. Dit is het enige parlement ter wereld voor meerdere landen waar mensen rechtstreeks op kunnen stemmen.
Wat is het verschil tussen het Europees Parlement en de Europese Commissie?
De Europese Commissie maakt voorstellen en voert de EU-wetgeving uit. Ook is de commissie verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de Europese Unie. Het Europees Parlement vertegenwoordigt de belangen van de EU-burgers - van de mensen die naar de stembus gaan, dus - en moet de voorstellen van de Commissie goedkeuren, als ze het ermee eens zijn. Je zou het een beetje kunnen vergelijken met het kabinet en de Tweede Kamer.
Wat kan het Europees Parlement?
De EP-leden maken wetten en beslissen over wetten die ons dagelijks leven in de Europese Unie beïnvloeden. Dat is op allerlei vlakken: van ondersteuning van de economie en armoedebestrijding tot klimaatverandering en veiligheid. Ook moeten de EP-leden de waarden van de Europese Unie verdedigen, zoals respect voor mensenrechten en democratie. Daarnaast gaat het Parlement over het geld van de EU. Zij bepalen hoe het wordt besteed.
Waar stemmen we op?
In Nederland kunnen we stemmen op de volgende twintig Nederlandse partijen: GroenLinks/Partij van de Arbeid (PvdA), VVD, CDA - Europese Volkspartij, Forum voor Democratie, D66, Partij voor de Dieren, 50Plus, PVV, JA21, NL Plan EU, ChristenUnie, Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), BBB, Meer Directe Democratie, SP (Socialistische Partij), vandeRegio, Volt Nederland, Belang van Nederland (BvNL), NSC, Piratenpartij - De Groenen.
Wat gebeurt er als we hebben gestemd?
Zodra de verkiezingsstrijd erop zit en bekend is welke van deze partijen de meeste stemmen hebben, kiezen de meesten ervoor om deel uit te maken van politieke groeperingen die zich bezighouden met politieke doelstellingen en vraagstukken over de grenzen van landen heen. De meeste nationale partijen zijn aangesloten bij een Europese politieke partij. Zo zijn D66 en VVD aangesloten bij Renew Europe en CDA en 50Plus bij EVP.
De EP-leden vormen fracties op basis van politieke voorkeur. Het Parlement van nu bestaat uit zeven fracties. Ook kiest het nieuwe Parlement een voorzitter, tijdens de eerste plenaire vergadering waarop alle leden van het Parlement bijeenkomen. In een volgende zitting wordt de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie gekozen. Later wordt het gehele college van commissarissen beoordeeld en goedgekeurd.
Hoe groot is het aandeel van Nederland in het Europees Parlement?
Het Europees Parlement telt in totaal 720 leden. Er wordt vooraf afgesproken hoe groot het aantal gekozen leden uit elk EU-land zal zijn. Leden uit grotere landen vertegenwoordigen meer mensen dan leden van een kleiner land. Een land heeft minimaal zes leden (dat geldt voor Cyprus, Luxemburg en Malta) en maximaal 96 (Duitsland). Nederland heeft 31 leden.
Wie mogen er stemmen?
Bij het stemmen gelden in principe dezelfde regels als bij Tweede Kamerverkiezingen en gemeenteraadsverkiezingen: je moet 18 jaar of ouder zijn, de Nederlandse nationaliteit hebben óf de nationaliteit van een ander lidstaat van de Europese Unie, en je mag niet uitgesloten zijn van het kiesrecht (bijvoorbeeld als je in de gevangenis zit). Als je als EU-burger uit een andere lidstaat wilt stemmen, moet je uiterlijk 23 april een aanvraag doen bij de gemeente.
Verder moet je je stempas meenemen en een identiteitsbewijs naar het stemlokaal. Dat laatste is een ID-kaart, paspoort of rijbewijs. Deze mag maximaal vijf jaar verlopen zijn.
Waar mag je stemmen?
In elk stemlokaal in je gemeente. Op je stempas staat de dichtstbijzijnde locatie. Als je in een andere gemeente wilt stemmen, moet je een kiezerspas aanvragen. Alle stembureaus moeten toegankelijk zijn voor kiezers met een beperking.
Wat als je in het buitenland woont of op vakantie bent?
Als je op vakantie bent kun je iemand vragen om voor jou te stemmen. Daarvoor kan je de achterkant van je stempas gebruiken, of je kan een apart formulier aanvragen - in dat geval regel je een schriftelijke volmacht. Dit formulier moet uiterlijk 3 juni 2024 bij de gemeente binnen zijn. Als je de achterkant van je stempas gebruikt, dan moet je samen met degene die je machtigt de stempas ondertekenen. Diegene moet trouwens in je eigen gemeente wonen. Verder moet je een kopie van je ID-kaart, paspoort of rijbewijs meegeven. En diegene moet voor jou stemmen tegelijkertijd met het uitbrengen van zijn of haar eigen stem.
Waar vind je makkelijk te lezen informatie over de verkiezingen?
Makkelijk te lezen informatie is te vinden in de verkiezingskrant van ProDemos, of op de ‘Makkelijk te lezen’-pagina van elections.europa.eu.
